Białe plamy na zębach mogą mieć dwojakie pochodzenie. Pierwszy rodzaj plam jest po prostu początkowym stadium próchnicy (plamy próchnicowe). Drugi natomiast drugi oznacza zaburzenia rozwojowe szkliwa.
Białe plamy próchnicowe
Białe plamy to miejsca, w których szkliwo uległo demineralizacji (odwapnieniu). Jak do tego dochodzi? Już w kilka minut po umyciu zębów ich powierzchnię pokrywa warstwa śliny, do której przyczepiają się bakterie zasiedlające jamę ustną (język, policzki, dziąsła…). Wśród nich są też bakterie próchnicotwórcze (więcej o bakteriach TU). Tak powstała struktura nazywa się płytką nazębną. Bakterie próchnicotwórcze żywią się cukrami dostarczanymi w diecie. Trawiąc je, wytwarzają kwasy, które mają zdolność niszczenia szkliwa. Dochodzi do wypłukiwania minerałów i uszkodzenia struktury zęba. Początkowe stadia tego procesu to właśnie biała plama. Jeśli na tym etapie nie wdrożymy postępowania terapeutycznego, będzie on postępował dalej. W efekcie powstanie ubytek w zębie.
Zęby świeżo wyrznięte są szczególnie narażone na odwapnienie. Dlaczego? Ponieważ nie są jeszcze w pełni dojrzałe. Proces mineralizacji wciąż trwa i jest kontynuowany jeszcze przez pewien czas.
Takie młode zęby łatwiej poddają się nieszczącemu działaniu kwasów bakteryjnych.
Plamy próchnicowe najczęściej zlokalizowane są na powietrzniach zębów sąsiadujących z dziąsłem. Są to miejsca, gdzie przy braku odpowiedniej techniki szczotkowania, pozostaje niedoczyszczona płytka bakteryjna. Dzieje się tak na przykład wtedy, gdy dziecko myje oba łuki zębowe równocześnie. Ma wtedy zaciśnięte zęby, a szczotkę umiejscawia równocześnie na zębach górnych i dolnych. Należy pamiętać, że każdy łuk zębowy powinniśmy myć osobno. Szczotka musi obejmować nie tylko ząb, ale cześciowo również dziąsło.
Liczy się czas
Dobra wiadomość jest taka, że plamy próchnicowe można naprawić. Oznacza to, że do pewnego momentu jest to proces odwracalny. Można doprowadzić do ponownego wbudowania minerałów do szkliwa. Jednak aby tak się stało, trzeba spełnić dwa warunki. Jeden to jak najszybsza wizyta u lekarza dentysty, który podejmie odpowiednie działania terapeutyczne. Będzie to między innymi zastosowanie profesjonalnej profilaktyki fluorkowej. Drugi warunek, to likwidacja przyczyn, które doprowadziły do postania plamy próchnicowej. A jest to niedostateczna higiena (o błędach higienicznych TU) i niewłaściwa dieta (o błędach w diecie TU). Tylko wtedy możemy osiągnąć sukces terapeutyczny. Będzie nim zahamowanie próchnicy i nie dopuszczenie do powstania ubytku.
Białe plamy wokół zamków ortodontycznych
Podczas leczenia ortodontycznego aparatem stałym zwiększa się ryzyko powstawania białych plam wokół zamków ortodontycznych i w okolicy dziąsła. Są to miejsca, gdzie łatwo zalega płytka nazębna. Przy braku odpowiedniej higieny, już po 4 tygodniach użytkowania aparatu, może dojść do powstania białych plam. Każdy pacjent ortodontyczny powinien przejść profesjonalny instruktaż higieny jamy ustnej (z dobraniem specjalnych akcesoriów do mycia) i myć zęby zgodnie z zaleceniami. Musi też odbywać regularne wizyty higienizacyjne. W diecie należy ograniczyć pokarmy i napoje słodkie i lepkie.
Białe plamy pochodzenia niepróchnicowego
Drugi rodzaj białych plam związany jest zaburzeniami rozwojowymi szkliwa. Przyczyny ich powstawania można podzielić na miejscowe i ogólnoustrojowe. Przykładem pierwszych jest uraz czy stan zapalny zęba mlecznego, który może prowadzić do zaburzeń mineralizacji odpowiednego zęba stałego (który znajduje się wówczas w fazie rozwoju). W takiej sytuacji problem dotyczy tylko konkretnego zęba czy zębów. Do czynników ogólnoustrojowych można zaliczyć np. niedobory witaminy D, nadmierną podaż fluoru (więcej o fluorze TU) czy niektóre choroby. Problem będzie wtedy dotyczył wszystkich zębów lub całych grup zębowych, które znajdują się w fazie rozwoju w trakcie działania danego czynnika. Postępowanie terapeutyczne w przypadku plam pochodzenia niepróchnicowego będzie uzależnione od diagnozy. Niektóre z nich oznaczają duże ryzyko rozwoju próchnicy. Istnieje rodzaj plam, który wymaga natychmiastowego działania. Mam tu na myśli hipomineralizację trzonowcowo-siekaczową (MIH), o której szerzej opowiem w osobnym wpisie (TU).
Podsumowanie
Białe plamy wymagają pilnej konsultacji u lekarza dentysty, celem ich diagnostyki i wdrożenia odpowiedniego postępowania.
