Próchnica zębów mlecznych to choroba zależna od kilku czynników. Nieprawidłowe nawyki żywieniowe i zła higiena, to dwa główne. To, co podajesz swojemu dziecku do jedzenia i jak często, w ogromnym stopniu zadecyduje o stanie jego zębów. Powód jest bardzo prosty- bakterie próchnicotwórcze żywią się cukrem dostarczanym z pożywieniem. Wytwarzają wówczas kwasy niszczące zęby. Przerwy w jedzeniu są konieczne do tego, aby ślina mogła je zneutralizować. W przypadku zjedzenia produktu zawierającego sacharozę i skrobię (np. słodkiej bułki), ślina potrzebuje około 2 godzin. Tak jest w dzień. A w nocy jest jeszcze gorzej, bo wydzielanie śliny jest wtedy mniejsze, a co za tym idzie, jej zdolność do neutralizowania kwasów, również znacznie spada.
Badania pokazują, że im częściej dzieci dostają cukier pod różnymi postaciami, tym większa szansa na pojawienie się u nich próchnicy i tym szybszy jej przebieg.
1. Nawyk przedłużonego karmienia nocnego i podawania słodkich napojów w nocy a próchnica zębów
Przedłużone karmienie nocne jest jednym z głównych powodów niszczenia zębów u małych dzieci. Pokarm podany w nocy pozostaje na zębach o wiele dłużej. Ślina, z powodu zmniejszonego wydzielania, nie będzie w stanie poradzić sobie z kwasami, szczególnie, gdy pokarm podawany jest wielokrotnie.
Potwierdzają to badania, które wskazują na wyższy poziom próchnicy u dzieci dokarmianych w nocy. W opinii pediatrów, dla dzieci 10-12 miesięcznych korzystne jest spożywanie 4-6 posiłków w ciągu dnia, z zachowaniem przerwy nocnej.
Jeśli chodzi o karmienie piersią, swoje stanowisko w tej sprawie wydało i opublikowało w maju 2020 Polskie Towarzystwo Stomatologii Dziecięcej. Zaleca się, u dzieci z obecnym w jamie ustnej uzębieniem, stopniowe ograniczanie karmienia piersią w nocy w sytuacji, gdy zęby nie są oczyszczane po karmieniu.
Około 6-8 miesiąca życia dziecka pojawiają się pierwsze zęby w żuchwie. W szczęce zęby przednie wyrzynają się średnio pomiędzy 7-11 miesiącem życia. Podczas ssania piersi lub smoczka od butelki z mlekiem, język osłania zęby żuchwy przed pokarmem. Niestety zęby w szczęce leżą na bezpośredniej drodze jego przepływu. I choć laktoza ma umiarkowaną kariogenność, to dostarczana bardzo często, szczególnie w nocy, będzie zakwaszać środowisko i sprzyjać rozwoju próchnicy (stąd zalecenie stopniowego ograniczania ilości karmień, w sytuacji gdy zęby nie są po nich oczyszczane, w miarę rozwoju dziecka).
Również podawanie dziecku w nocy słodkich napojów, to ryzykowna praktyka. Do picia w nocy można podawać wodę.
2. Próchnica zębów a nawyk zasypiania z butelką mleka, soku lub słodkiego napoju
Bardzo niebezpieczne jest przyzwyczajanie dziecka do zasypiania z butelką mleka, soku czy słodkiej herbaty w ustach. Dlaczego? Ponieważ przy zamkniętej buzi i zmniejszonym przepływie śliny, stwarzamy bakteriom idealne warunki do życia.
Badania pokazują, że u prawie 90 procent dzieci zasypiających w ten sposób, dochodzi do rozwoju próchnicy o szybkim przebiegu.
3. Nawyk częstego podjadania i popijania w ciągu dnia, zwłaszcza słodkich pokarmów i napojów
Bardzo ważne jest trzymanie się zalecanych przez pediatrów, dla danego wieku, ilości posiłków i niepodawanie dziecku dodatkowych przekąsek. Jest to o tyle istotne, że w przypadku rozwoju próchnicy chodzi nie tylko o to co dziecko zjada, (czy są to to produkty o wysokim potencjale próchnicotwórczym), ale i jak często.
Niestety badania pokazują, że wiele dzieci w Polsce nie jest karmionych według zaleceń. Dzieci zjadają dodatkowe przekąski, często w postaci słodyczy, stąd częstość występowania próchnicy jest wysoka.
Należy pamiętać, że produkty o wysokim potencjale próchnicotwórczym to nie tylko przekąski (ciastka, chrupki, pieczywo ryżowe, biszkopty, sucharki, paluszki, cukierki, owocowe tubki, lizaki, czekoladki…), ale i soki oraz napoje gazowane.
Soki należy podawać tylko do posiłku i limitować ilość. W międzyczasie dziecko może, a nawet powinno pić wodę. Badania wskazują na to, że jej regularne popijanie obniża szansę na pojawienie się próchnicy.
Słodycze, jeśli już, powinny być podawane w ramach regularnego posiłku, np. na deser.
Podsumowanie
Głównymi sposobami zapobiegania wystąpieniu próchnicy wczesnego dzieciństwa jest odpowiednie planowanie diety dziecka i utrzymywanie dobrej higieny jamy ustnej od momentu pojawienia się pierwszego zęba.
