Jak już wiesz, wkrótce po umyciu zębów, do ich powierzchni przyczepiają się liczne bakterie, wśród nich próchnicotwórcze. Są one odpowiedzialne za niszczenie zębów (próchnica zębów). W jaki sposób dostają się do jamy ustnej dziecka i jak sobie z nimi radzić?
Drogi zakażenia
Ciekawe jest to, że jama ustna płodu pozostaje jałowa. Po urodzeniu rozpoczyna się proces jej zasiedlania przez różne drobnoustroje. Jak się tam dostają? Po pierwsze, przechodzą z mlekiem i wodą. Po drugie, ze śliną osób opiekujących się dzieckiem, najczęściej matki. My skupimy się na jednej grupie drobnoustrojów – bakteriach próchnicotwórczych, bo to one odpowiedzialne są za niszczenie zębów.
Próchnica zębów
Próchnica zębów uznawana jest za chorobę transmisyjną, co oznacza, że jest przenoszona pomiędzy ludżmi. Bakterie próchnicotwórcze w jamie ustnej dziecka pochodzą od matki i najbliższych członków rodziny. Znajduje to odzwierciedlenie w wynikach badań. Pokazują one, że ilość bakterii obecnych u dziecka pozostaje w związku z ilością bakterii matki, rzadziej ojca i pozostałych członków rodziny, w tym rodzeństwa. Wynika to z faktu, że to matka ma najbliższy kontakt z dzieckiem i spędza z nim najwięcej czasu. Zakażenie może być również przenoszone z dziecka na dziecko. Dzieje się tak w sytuacji, gdy dzieci mają częsty kontakt z rówieśnikami posiadającymi ubytki próchnicowe, na przykład w żłobkach czy przedszkolach. Największym okresem infekcyjności, czyli czasem, w którym najwięcej bakterii zasiedla jamę ustną dziecka, jest czas pomiędzy 19 a 31 miesiącem życia. Drugi okres infekcyjności ma miejsce od 6 do 7 roku życia, kiedy to wyrzynają się pierwsze zęby trzonowe stałe.
Rola baterii w powstawaniu próchnicy zębów u małych dzieci (próchnica wczesnego dzieciństwa)
Próchnica wczesnego dzieciństwa jest chorobą wieloczynnikową, a to oznacza, że jej pojawienie się i intensywność zależy od więcej niż jednego czynnika. To jedna z najczęściej występujących chorób przewlekłych u dzieci. W niedługim czasie po wyrżnięciu się zębów zostają one objęte procesem chorobowym. Jest on szybki i w niedługim czasie może doprowadzić do niemal całkowitego zniszczenia zębów. Badania pokazują, że u dzieci z próchnicą wczesnego dzieciństwa, bakterie próchnicotwórcze stanowią ok. 30% wszystkich bakterii obecnych w płytce nazębnej. U dzieci ze zdrowymi zębami ich odsetek wynosi zaledwie 0.1%. Bakterie próchnicotwórcze to jeden z czterech głównych czynników, mających wpływ na wystąpienie tego rodzaju próchnicy. Pozostałe czynniki to: spożywanie cukrów, podatność dziecka i czas ich działania.
Co mogą zrobić mamy?
Mamy odgrywają najważniejszą rolę w zapobieganiu próchnicy zębów u dzieci. Mogą zahamować przenoszenie bakterii próchnicotwórczych na dziecko poprzez ich ograniczenie we własnej jamie ustnej. Jak to zrobić? Doprowadzając do zdrowia własne zęby i dziąsła. Najlepiej byłoby, gdyby kobieta zadbała o to już na etapie planowania potomstwa. Następnie, w trakcie ciąży, powinna odbyć 2 wizyty kontrolne u dentysty (pierwszą w 3-4, drugą w 8 miesiącu ciąży) i przeprowadzić niezbędne leczenie, o ile nie zrobiła tego wcześniej. Po urodzeniu dziecka musi utrzymywać doskonałą higienę. Powinna szczotkować zęby dwa razy dziennie oraz używać nitki dentystycznej, gdyż powierzchnie pomiędzy zębami nie są dostępne dla włókien szczoteczki. Nie należy zapominać o higienie języka, którego górna część pokryta jest brodawkami. Gromadzą się tam bakterie i resztki pokarmowe. Można ją oczyszczać za pomocą specjalnych skrobaków, szczoteczek lub górnej powierzchni niektórych szczoteczek do zębów.
Rola pozostałych członków rodziny w minimalizowaniu ryzyka próchnicy zębów
Wszystkie osoby, które mają bliski kontakt z dzieckiem powinny odwiedzić stomatologa i wyleczyć swoje zęby i dziąsła. Równie ważne jest, aby utrzymywały dobrą higienę jamy ustnej. W ten sposób zmniejszają ilość bakterii w swoich ustach, a tym samym możliwość zainfekowania malucha. Z tego samego powodu nie powinno się oblizywać smoczków ani łyżeczek dziecka. Również dobrze by było, aby osoby spoza najbliższej rodziny powstrzymały się od całowania je w usta.
Higiena jamy ustnej a próchnica zębów
Głównym sposobem zapobiegania próchnicy wczesnego dzieciństwa jest utrzymywanie właściwej higieny jamy ustnej dziecka. Należy regularnie, dwa razy w ciągu dnia, usuwać płytkę nazębną, co uniemożliwi bakteriom namnażanie się na powierzchni zębów. Ponadto, eliminujemy w ten sposób czynnik czasu, jeden z czterech czynników ryzyka. Oznacza to, że czas zalegania płytki na zębach będzie na tyle krótki, że ślina powinna zneutralizować kwasy wytwarzane przez bakterie. Oczyszczanie jamy ustnej należy rozpocząć przed pojawieniem się pierwszych zębów. Badania pokazują, że późniejsze wprowadzanie zabiegów higienicznych nasila ryzyko wystąpienia próchnicy. Przed ukończeniem 1 roku życia rodzice powinni zgłosić się z dzieckiem na wizytę stomatologiczną. Lekarz będzie mógł sprawdzić, jak radzą sobie z myciem zębów i ocenić prawidłowość rozwoju jamy ustnej dziecka.
Podsumowanie
Wystąpieniu próchnicy w zębach mlecznych dzieci można zapobiegać. Zęby mleczne nie muszą, a nawet nie powinny się psuć. Najważniejsza jest świadomość rodziców i podejmowane przez nich działania: dbanie o higienę jamy ustnej dziecka i właściwe odżywianie (ograniczenie cukrów).
