Ssanie palców u dzieci to jeden z najczęściej poruszanych tematów przez rodziców. Nic dziwnego, gdyż należy do najczęstszych parafunkcji występujących u dzieci. U przedszkolaków ssanie palców i obgryzanie paznokci to dwa główne nawyki. Zarówno parafunkcje (nieprawidłowe nawyki ruchowe, wykonywane często bezwiednie) jak i dysfuncje (zaburzone czynności, np oddychanie przez usta) są czynnikami ryzyka rozwoju wad zgryzu.
Odruch ssania
Odruch ssania pojawia się już około 12 tygodnia życia płodowego. W pełni wykształcony jest pomiędzy 24 a 32 tygodniem. Obok odruchu szukania, jest głównym odruchem decydującym o zdolności dziecka do przeżycia. Zanika w miarę rozwoju ośrodków korowych w mózgu, pomiędzy 1 a 2 rokiem życia dziecka. Jeśli odruch ssania utrzymuje się dłużej, powinien wzbudzić niepokój rodziców i skłonić ich do odbycia konsultacji specjalistycznej (logopeda i stomatolog).
Konsekwencje ssania palców
W zależności od wielu czynników mi.in. wieku dziecka, sposobu układania palca/palców, długości trwania i intensywności nawyku, może on powodować różne konsekwencje. Należą do nich m.in. wady zgryzu o charakterze tyłozgryzów, zgryzów otwartych i wady asymetryczne. W sytuacji, gdy palce zahaczają o zęby dolne, może powstać przodozgryz. Ssanie placów może też generować nieprawidłowości w obrębie samych palców (zniekształcenie palców, pękanie i stany zapalne skóry) oraz spowodować utrwalenie się niemowlęcego typu połykania i rozwoju wad wymowy.
Kiedy do logopedy?
W przypadku utrzymywania się nawyku ssania palców do około 2 roku życia, należy udać się na konsultację do logopedy/neurologopedy. Warto skorzystać z niej wcześniej, gdy coś wzbudza nasz niepokój, np duża intensywność ssania. Neurologopeda po zbadaniu dziecka i rozmowie z rodzicem, będzie w stanie zaproponować skuteczne metody oduczania dziecka nieprawidłowego nawyku. Może to być odwracanie uwagi, zajmowanie dziecka zabawą czy nagradzanie. Może też okazać się, że zaproponuje podanie dziecku smoczka, w celu zamiany jednego nawyku na drugi, łatwiejszy do wyeliminowania. W niektórych przypadkach konieczne będzie odbycie także konsultacji psychologicznej.
Aparaty ortodontyczne
W odzwyczajaniu od nieprawidłowych nawyków pomocne mogą być aparaty ortodontyczne-wyjmowane lub montowane na stałe. Stanowią one przeszkodę uniemożliwiającą wkładanie palców do ust i przypominającą dziecku o nawyku. Aparaty wyjmowane można stosować u młodszych dzieci. Ich wadą jest to, ze mogą być wyjęte przez dziecko w dowolnej chwili. Ich skuteczność będzie więc zależeć od ilości godzin użytkowania na dobę. W przypadku aparatów montowanych na stałe, które mogą stosowane u starszych dzieci, skuteczność sięga nawet 92%.
